Gerardo Lizarraga XX. mendearen lehen herenean, gure lurraldeko pintura modernizatzen gehien lagundu zuen Nafarroako artistetako bat izan zen. Hala ere, bere ibilbide artistikoa oharkabean igaro da. Gerardo Lizarraga. Artista erbestean erakusketa birtual honek justizia egin nahi dio, baina aldi berean, herritarrek erbesteratzeen ondorio dramatikoei buruz hausnartzea, aintzat hartuta bai iraganeko erbesteratzeak, bai oraingoak.
Gerardo Lizarraga Iruñean jaio zen 1905ean. Javier Cigaren estudioan hasi zuen bere ibilbide artistikoa. Laster Iruñetik alde egingo zuen; lehenengo Madrilera, eta gero Parisera, hazten jarraitzeko. Han, etengabeko irakite artistikoan zegoen hiri batean, biziki bizi izan zen, 1932an bere emazte Remedios Varorekin batera Bartzelonara itzultzea erabaki zuen arte. Bertan, aktiboki parte hartu zuen kultur zirkuluetan eta mugimendu sindikaletan, UGTri atxikitako Bartzelonako Marrazkilari Profesionalen Sindikatuaren sortzaileetako bat izan baitzen eta Ediciones Antifasciistas (EA Films) proiektuaren sortzaileetako bat, non hainbat lan egin zituzten gerra zibilean.
1939ko otsailean, Gerardo Lizarragak, ehunka mila pertsonarekin batera, La Retirada hasi zuen eta Frantziara igaro zen. Honela hasi zuen bere erbestea, Argelès-sur-Mer eta Agde esparruetan esperientzia izugarriarekin, Clermont-Ferrandeko igaroaldiarekin, Marseillako egonaldiarekin eta Mexikorako behin betiko bidaiarekin Nyassaren espedizioan. Bertan finkatu zen behin betiko eta Tuterako alkate errepublikarra izan zen Epifanio Cruchagaren alabarekin, Ikerne Cruchagarekin ezkondu zen. Mexikoko bizitza kulturalean aktiboki parte hartu zuen. Han ere zinemarekin zuen harremana berreskuratu zuen, 1957an The sun also rises filmaren zuzendari artistiko gisa kontratatu zuten; bere jaioterria Sanferminetan birsortu behar zuen, eta, bertan, bohemiar margolari baten gisa agertu zen Parisko kafe batean, bere hastapenetara bidaiatuz.
Itzuli1905
1924
1927
1929
1931
1933
1935
1937
1939
1941
1944
1946
1948
1951
1953
1958
1961
1965
1973
1976
Gerardo Lizarragaren lanari buruzko erakusketa birtual hau beste urrats bat da Nafarroako Memoriaren Institutuak 2019tik egiten duen Nafarroako margolari erbesteratuaren memoria berreskuratzeko lanean. Lan horrek funtsezko mugarri batzuk izan ditu, hala nola Nafarroako erbesteari buruzko jardunaldiak 2021eko urtarrilean eta, batez ere, Lizarragaren obraren erakusketa handia Nafarroako Museoan 2021eko urtarriletik maiatzera bitartean. Erakusketa fisikoari ateak ixten dizkiogun honetan, Gerardo Lizarragaren memoria herritar guztien eskura dago erakusketa birtual honetan, bere jatorrizko lanak, argazkiak eta dokumentazioa biltzen dituena.
Gerardo Lizarraga frankismoaren garaipenaren ondoren beren lurraldea atzean utzi behar izan zuten ehunka nafarretako bat baino ez zen izan. Erbesteko zigorrak, kontzentrazio-esparruen esperientzia barne, pairatu zituzte, eta haien bizi-ibilbideak ahaztuta edo oso gutxiren eskura egon dira egun arte. Memoria hori berreskuratzea da Nafarroako erbeste: ikerketa, memoria eta artea programaren helburu nagusietako bat.
Erakusketa fisikoaren arrakasta itzelak argi utzi du herritarrek Gerardo Lizarragaren obra ezezagunarekiko duten interesa. Erakusketa birtual hau Lizarragaren bizitzako artearen eta memoriaren arteko harreman estuaren bide izatea espero dugu.
